یولسیز

گذشته ما را رها نخواهد کرد. جنایت‌هایی که بر ما گذشته است و خون‌هایی که بر خاک سرزمین‌مان ریخته است، بر جریده عالم ثبت خواهند شد. ما داغ‌های یک ملت را همراه خود به تمامی جهان می‌بریم. در دوردست‌ترین سرزمین‌ها، فریاد آزادی‌خواهان و غریو دادخواهان همچنان در گوش ما طنین‌اندازند و همچنان دل‌های ما را می‌خراشند. داستان «به شهادت یک هرزه» کامل‌ترین اثر امین انصاری تا به امروز است. او با تسلطی مثال‌زدنی از فرم و زبان برای روایت این داستان سخت استفاده کرده است. داستانی که خود روایت هزار داستان دیگر است. داستان‌های گذشته که هنوز زنده‌اند و داستان‌های امروز که گویی هرلحظه ما را می‌میرانند. نبردی شخصی و درونی که به اندازه یک تاریخ داغ و حسرت دارد. اینکه چطور واژه‌ها رامِ «حسام» شده‌اند تا در این فرم منحصربفرد، گریز از صداها و سایه‌ها را متوقف کند و آن‌ها را در آغوش بکشد، تحسین برانگیز است.

مجموعه گفت‌وگویی از نرگس محمدی با  ۱۲ تن از فعالان سیاسی در زندان با نام «شکنجه‌ی سفید» از سوی نشر باران در سوئد منتشر شده است. موضوع محوری این گفت‌وگوها وضعیت سلول انفرادی در زندان‌های ایران به عنوان یکی از مصاديق بارز شکنجه است. تاکید بر «شکنجه‌ی سفید» با سه خاطره­ از خود نرگس محمدی در زندان‌های حکومت اسلامی آغاز می‌­شود و با گفت‌­وگو با نیگارا افشارزاده، آتنا دائمی، زهرا ذهتابچی، نازنین زاغری، مهوش شهریاری، هنگامه شهیدی، ریحانه طباطبایی، سیما کیانی، فاطمه محمدی، صدیقه مرادی، نازیلا نوری و شکوفه یداللهی ادامه می‌یابد. این دوازده زندانی سیاسی، از طیف‌های مختلف فکری و عقیدتی هستند؛ از فعالان حقوق مدنی، بهاییان، دراویش، کودکان و نوکیشان مسیحی و همچنین فعالان اصلاح‌طلب گرفته، تا جامعه‌شناس و فرزند یکی از جانباختگان سیاسی ده شصت، و همچنین فعال حقوق بشری که در دهه شصت مدت‌ها حبس و شکنجه را تاب آورده است.

بی‌تا ملکوتی می‌تواند مرز میان واقعیت و خیال را بشکند و ما را جای شخصیت‌های داستانش بنشاند. او بلد است چطور خواننده‌اش را پرتاب کند به غروب‌های بمباران تهران، او بلد است چطور جای خالی مادر را در غربت برایمان صدهزار بار بهتر از آنکه خودمان تجربه کرده‌ایم، زنده کند. او می‌تواند جای زخم کهنه‌ی یک رابطه‌ی قدیمی را جوری انگشت بگذارد که دردت بگیرد. زنده شدن لحظه‌های ناب خانه‌ای که درخت انار داشت، بعد از سال‌ها و حالا در شهر سردی در آن سر دنیا گاه با شوری اشکت همراه می‌شود و به یادت می‌آورد که به طعم ترش غربت هیچوقت عادت نمی‌کنی.

«نقشینه» دومین رمان شیوا شکوری با محوریت زن است. شکوری پس از رمان موفق «سلام لندن» که در سال ۲۰۱۶ برای نخستین بار در نشر نوگام منتشر شد، داستانی تازه دارد از گسستن زنجیرهای نامرئی زنان در جامعه‌ای سنتی و انقلاب‌زده. شخصیت‌های قصه‌ی او با داستان‌هایشان، با ظرافتی مثال‌زدنی این چهل‌تکه را کامل می‌کنند و ما را بیشتر به نقشینه می‌رسانند، بیشتر او را به ما می‌شناسانند، انتخاب‌ها و تصمیم‌های او را معنا می‌بخشند. نقشینه که محبوس عرف و سنت است، از نظاره‌گر بودن دست می‌کشد و خودش را به آب می‌زند تا خلاف این جریان کهنه و گل‌آلود شنا کند. و این تنها داستان نقشینه نیست. این یک روایت از هزار روایت زن ایرانی، در بستر تاریخ چنددهه اخیر ایران است. شکوری بی‌شک قصه‌گویی ذاتی است.

مجموعه داستان «دزد و دلبر» از سه داستان کوتاه تشکیل شده که در فضای تهران معاصر در دهه‌های هفتاد و هشتاد شمسی می‌گذرد. شخصیت‌های این داستان‌ها هر یک درگیر بخشی از موقعیت‌های ویژه‌ای هستند که زندگی در کلان‌شهر تهران پیش رو می‌گذارد. فضا و روابط خانوادگی در داستان اول، موقعیت‌های دانشگاهی و دانشجویی در بحبوحه‌ی خیزش جنبش اصلاح‌طلبی در داستان دوم و روایتی حول محور کار و شرایط کارکردن زنان جوان در داستان سوم شالوده‌ی کلی این مجموعه را بر می سازد. هر چند که در نظر اول رویکرد رئالیستی این داستان‌ها به واقعیت زندگی معاصر پررنگ است، اما حضور جریانی از آیین‌های اجتماعی، حکایات هزارویک شبی و پیوندهای فرهنگی و منطقه‌ای کیفیت عاطفی این رئالیسم را شکل بخشیده است.

داستان میلاد بهبهانی داستان گیرافتادن آدم‌ها در هنجارها و ناهنجارهای خانوادگی و اجتماعی که می‌توانند بسیار متفاوت از هم باشند. داستان گیرافتادن در احساسات سرکوب‌شده کودکی. گیرافتادن و دست و پا زدن در گذشته و گره‌های باز نشده! کالبدشکافی هرکدام از شخصیت‌ها و ارتباط‌های میلاد، بر بخشی از تاریکی‌ زندگی او نور می‌تاباند. آیا او جرئت این رویارویی با گذشته را دارد؟